Wprowadzenie

Rośnie popularność zdrowego żywienia oraz kupowania produktów lokalnych. Konsumenci są coraz bardziej świadomi tego co jedzą. Troszczą się o dietetyczny i dbały dobór składników spożywanych posiłków. Niestety są oni również nieustannie narażeni na żywność sfałszowaną. Nie chodzi tu o rozcieńczane soki, źle oznakowane masło czy zaniżoną masę sera w opakowaniu. Fałszowanie żywności to doskonale prosperujący biznes przestępczy, przez który cierpią nie tylko konsumenci, ale także sprzedawcy, dostawcy, restauratorzy, rolnicy i cały przemysł spożywczy. Jego rozmiary przekraczają już skalę przestępczości narkotykowej!

W obliczu coraz bardziej powszechnego fałszowania żywności, możliwość sprzedaży bezpośredniej konsumentowi w sposób, który gwarantuje pochodzenie i autentyczność sprzedawanego produktu jest niewątpliwie dużą przewagą konkurencyjną rolnika czy też małego przetwórcy. Fakt ten dostrzega konsument, który poszukuje coraz częściej żywność lokalną, wiadomego pochodzenia. Chodzi nie tylko o żywność świeżą, ale o żywność autentyczną. Dlatego też kupowanie prosto od rolnika staje się coraz bardziej popularne.

Rosnące zapotrzebowanie na żywnościowe produkty lokalne po stronie konsumenta, powoduje jednak coraz częstsze przypadki fałszerstwa i nieuczciwej konkurencji. Rolnicy i mali przetwórcy żywności muszą coraz częściej radzić sobie z podkładaniem produktu gorszej jakości czy też zamianą produkty na zupełnie inny przez nieuczciwych pośredników czy też sprzedawców. Coraz częściej nieuczciwi pośrednicy wyłudzają od rolników faktury czy też inne dokumenty poświadczające parametry ich produktu, aby następnie wykorzystać te zaświadczenia w sprzedaży produktu gorszej jakości lub produktu sfałszowanego.

Co w tej sytuacji może robić rolnik czy też mały producent? Jak może zapewnić ochronę prawną produkcję swojego gospodarstwa czy też przedsiębiorstwa aby wygrać z konkurencją?

Szukając odpowiedzi na te pytania, warto mieć na uwadze, że w kontekście coraz bardziej popularnej sprzedaży bezpośredniej, to rolnik i mały przetwórca jak i produkty przez nich sprzedawane stanowi rozpoznawalną markę na rynku, która z biegiem czasu ma coraz większą wartość rynkową. To twarz rolnika czy też wytwórcy staje się marką i gwarancją jakości i autentyczności sprzedawanego produktu.

Należy również zauważyć, iż również państwo poszukuje rozwiązań korzystnych dla rozwoju handlu, czego przykładem jest wprowadzenie Rolniczego Handlu Detalicznego z dniem 1 styczna 2017 roku. Projekt ten ma za zadanie stworzenie lepszych możliwości rozwoju produkcji i sprzedaży konsumentom końcowym, żywności wyprodukowanej w gospodarstwie w całości lub w części z własnej uprawy, chowu lub hodowli. Przewiduje m.in. ulgi podatkowe dla rolników, bowiem przychody przychodów z rolniczego handlu detalicznego do kwoty 20 tys. Rocznie korzystają ze zwolnienia podatkowego, zaś po przekroczeniu tego limitu rolnik może wybrać opodatkowanie przychodów na podstawie 2% stawki podatku zryczałtowanego. Ponadto gdy produkcja prowadzona jest przy wykorzystaniu pomieszczeń używanych głównie jako prywatne domy mieszkalne (np. przy wykorzystaniu sprzętu i urządzeń gospodarstwa domowego w kuchni domowej) przewidziane są uproszczone wymagania higieniczne. Jednakże przewidziana została kontrola nad bezpieczeństwem żywności, która będzie przeprowadzana w przypadku produktów pochodzenia zwierzęcego przez Inspekcję Weterynaryjną, a produktów niezwierzęcych Inspekcję Sanitarną. Z kolei kontrolą jakości zajmie się Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Ponadto Minister rolnictwa w rozporządzeniu określi limity ograniczające rozmiar działalności prowadzonej przez jeden podmiot w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz wymagania higieniczne dla podmiotów prowadzących rolniczy handel detaliczny produktami pochodzenia zwierzęcego i żywnością złożoną.

Niniejszy poradnik skierowany jest do producentów żywności mających status rolnika i przedsiębiorcy w celu przedstawienia podstawowych możliwości uzyskania i korzystania z ochrony prawnej marki lokalnej dla gospodarstwa rolnego czy też przedsiębiorstwa spożywczego.

Trzy formy ochrony

Budując swoją obecność i konkurencyjność na rynku, warto objąć ochroną prawną gospodarstwo rolne czy też przedsiębiorstwo wraz z produkcją żywności z nim związaną. Trzy zakresy ochrony prawnej wchodzą w rachubę:

Ochrona w oparciu o kodeks cywilny

Ochrona produktów za pośrednictwem ochrony nazw zarejestrowanych

Ochrona znaku towarowego

Te trzy formy ochrony są omówione szczegółowo w niniejszym poradniku

Ochrona w oparciu o kodeks cywilny

Ta forma ochrony odnosi się do ochrony podmiotu prowadzącego działalność rolniczą czy też gospodarczą jeśli spełniają one określone warunki. Ochrona ta oparta jest na prawie cywilnym: regulującym między innymi kwestie odpowiedzialności z tytułu naruszenia dóbr osobistych, odpowiedzialności kontraktowej oraz odpowiedzialności deliktowej.

Ochrona firmy

Kodeks cywilny wprowadza ochronę firmy, pod którą działa przedsiębiorca. Zgodnie z art. 43¹ k.c. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Można uznać działalność rolniczą jako działalność gospodarczą w rozumieniu kodeksu cywilnego na podstawie Uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2015 r. (III CZP 108/14). Zgodnie z przedmiotową uchwałą, kluczowa jest odpowiedź na pytanie czy spełniona, w danym stanie faktyczny, jest przesłanka podmiotowa sprawy gospodarczej, z art. 43(1) k.c. wynika, że przedsiębiorcą jest m.in. osoba fizyczna, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przesłanki działalności gospodarczej zostały już w judykaturze i piśmiennictwie jednoznacznie określone; przyjmuje się, że charakteryzuje ją cel zawodowy i zarobkowy, działanie we własnym imieniu, ciągłość tego działania oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym (por. np. uzasadnienie uchwał składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1991 r., III CZP 9/91, i z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91). Cechy tej działalności może mieć oczywiście także działalność w dziedzinie rolnictwa i jeżeli je spełnia, jest działalnością gospodarczą, o której mowa w wymienionym przepisie (por. także art. 1061 § 1 i art. 1064(1) § 1 k.p.c.).

Do niedawna status rolnika jako przedsiębiorcy był kwestionowany. Wskazywano na przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, która wprost stanowi, że jej przepisów nie stosuje się m.in. do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa.

Obecnie dominujący jednak pogląd, zgodnie z którym należy rozróżniać przepisy ww. ustawy od Kodeksu cywilnego, który nie zawiera żadnych wyłączeń od sformułowanej w art. 43¹ definicji przedsiębiorcy.

Wobec powyższego rolnik jest przedsiębiorcą na gruncie prawa cywilnego i korzysta z ochrony przewidzianej w Kodeksie cywilnym. Nie wpływa na to fakt prowadzenia działalności rolniczej w formie sprzedaży bezpośredniej, dostaw bezpośrednich lub rolniczego handlu detalicznego, bowiem przepisy ustanawiające te formy sprzedaży regulują inne kwestie np. zwolnienia podatkowe, limity produkcji, kwestię zgłoszeń do odpowiednich organów (Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Sanitarnej i Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych), zaś kwestię ochrony rolnika jako przedsiębiorcy reguluje Kodeks cywilny.

Art. 43² k.c. stanowi, że przedsiębiorca działa pod firmą, którą ujawnia się we właściwym rejestrze. Szczegółowe wymogi co do firmy określają art. 43⁴-43⁶ k.c. (m.in. firmę osoby fizycznej stanowi jej imię i nazwisko, co nie wyklucza włączenia do firmy dodatkowych elementów; firmą osoby prawnej i jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jest jej nazwa; firma oddziału osoby prawnej zawiera pełną nazwę tej osoby oraz określenie oddział ze wskazaniem miejscowości, w której oddział ma siedzibę).

Zmiana firmy została uregulowana w art. 43⁷ k.c., natomiast kwestie związane z pozostawieniem firmy w dotychczasowym kształcie po śmierci wspólnika lub jego wystąpieniu reguluje art. 43⁸ k.c. Firma nie może być zbyta, ale przedsiębiorca może upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania ze swej firmy, o ile nie wprowadza to w błąd (art. 43⁹ k.c.). Przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia (art. 43¹⁰).

Przykład

Pan Jacek jest rolnikiem z Kaszowa. W ramach prowadzonej działalności rolniczej przetwarza i sprzedaje bezpośrednio jarzyny i owoce ze swojego gospodarstwa bezpośrednio konsumentom. Jego pomidory – pomidory od Pana Jacka – spotykają się z coraz większą renomą i są pożądane przez konsumentów. Niestety coraz częściej, Pan Jacek spotyka się z informację, że niektóre sklepy i stragany sprzedają pomidory fałszywie przekazując informację, iż są to pomidory Pana Jacka z Kaszowa.

W tej sytuacji Pan Jacek jako rolnik mający zarejestrowaną sprzedaż bezpośrednią, dostawy bezpośrednie lub rolniczy handel detaliczny w ramach prowadzonej działalność rolniczą, tj. prowadzi przetwórstwo i sprzedaż w ramach działalności rolniczej, a tym samym w rozumieniu Kodeksu cywilnego przedsiębiorca, może skorzystać z prawa do ochrony swojej firmy przewidzianej w art. 43¹⁰k.c. Gdy Pan Jacek zauważy, iż inne osoby sprzedają jego pomidory, podszywając się pod jego firmę może wezwać ww. osoby do zaprzestania naruszeń. Zabronione jest zarówno używanie nazwy firmy Pana Jacka, jak również jakichkolwiek znaków, symbolów czy naklejek na pomidorach sugerujących, ich sprzedawane pomidory są pomidorami Pana Jacka. Ponadto Pan Jacek jako przedsiębiorca może dochodzić swoich praw na drodze sądowej, w tym żądać naprawienia poniesionej szkody.

Ochrona dóbr osobistych

W razie naruszenia prawa do firmy uprawniony może również korzystać z drugiego sposobu ochrony, tj. ze środków przewidzianych dla ochrony dóbr osobistych, o ile spełnione są przesłanki ich stosowania (art. 23, 24, 43 i 448 k.c.): uprawnionemu przysługują roszczenia o: zaniechanie naruszania, usunięcie skutków naruszenia (w szczególności poprzez złożenie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie), zapłatę zadośćuczynienia lub zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny, naprawienie szkody wyrządzonej wskutek naruszenia dóbr osobistych.

Przykład

Pan Jacek jest rolnikiem z Kaszowa. W ramach prowadzonej działalności rolniczej przetwarza i sprzedaje bezpośrednio jarzyny i owoce ze swojego gospodarstwa bezpośrednio konsumentom. Jego pomidory – pomidory od Pana Jacka – są uprawniane w sposób ekologiczny. Pan Jacek nie używa sztucznych nawozów i pestycydów. Reklamuje i sprzedaje swoje pomidory jako produkt lokalny i ekologiczny. Pani Kasia również jest rolnikiem z Kaszowa prowadzącym działalność gospodarczą, jednak w procesie uprawy i przetwórstwa jarzyn używa sztuczne nawozy, pestycydy i konserwanty. Pani Kasia udzieliła wywiadu dla gazety „Głos Kaszowa”, w którym to stwierdziła, iż pomidory Pana Jacka wcale nie są ekologiczne, lecz używa on sztucznych nawozów i pestycydów w procesie uprawy pomidorów.

W wywiadzie dla gazety „Głos lokalny” Pani Kasia naruszyła dobra osobiste w postaci dobrego imienia i reputacji firmy Pana Jacka, bowiem pomidory Pana Jacka zyskały popularność i zaufanie konsumentów jako produkty naturalne i ekologiczne. W takiej sytuacji Pan Jacek jako przedsiębiorca może skorzystać ze środków przewidzianych dla ochrony dóbr osobistych, m.in. wytoczyć powództwo o ochronę dóbr osobistych przedsiębiorcy.

Ochrona nazwy przedsiębiorstwa

Kolejnym sposobem ochrony na gruncie Kodeksu cywilnego jest ochrona nazwy przedsiębiorstwa, realizowana również w oparciu o przepisy o ochronie dóbr osobistych. W art. 55¹ pkt 1 k.c. ustawodawca wyróżnia bowiem nazwę przedsiębiorstwa (oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części) spośród składników przedsiębiorstwa, które definiuje jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej, a zatem nazwa przedsiębiorstwa nie jest tym samym co firma przedsiębiorcy, tym samym możliwe jest jej naruszenie, a co za tym idzie ochrona w razie dokonanego naruszenia.

Przykład

Pan Jacek jest rolnikiem z Kaszowa, znany powszechnie jako „Jacek z Kaszowa”. W ramach prowadzonej działalności rolniczej przetwarza i sprzedaje bezpośrednio jarzyny i owoce ze swojego gospodarstwa bezpośrednio konsumentom. Jego pomidory – pomidory od Pana Jacka – cieszą się coraz większą renomą i są pożądane przez konsumentów. Niestety coraz częściej, Pan Jacek spotyka się z informacją, że niektóre sklepy i stragany sprzedają inne pomidory jako – pomidory Pana Jacka z Kaszowa. W zeszłym tygodniu Pan Jacek widział, iż Pani Zosia handlująca na Hali Targowej w Krakowie nad swoim straganem wywiesiła szyld „Pomidory Pana Jacka”.

W tej sytuacji, Pani Zosia naruszyła nazwę przedsiębiorstwa Pana Jacka, który może dochodzić swoich praw w oparciu o przepisy o ochronie dóbr osobistych, m.in. żądać usunięcia szyldu czy też naprawienia szkody..

Odpowiedzialność odszkodowawcza

Ostatnim sposobem ochrony na gruncie Kodeksu cywilnego jest odpowiedzialność odszkodowawcza (kontraktowa lub deliktowa), która co do zasady wymaga zawinienia naruszającego. Z uwagi na obszerną tematykę odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej wystarczające jest jedynie zasygnalizowanie o tym sposobie ochrony producentów.

Przykład

Pan Jacek jest rolnikiem z Kaszowa. W ramach prowadzonej działalności rolniczej, tj. jako przedsiębiorca w rozumieniu Kodeksu cywilnego przetwarza i sprzedaje bezpośrednio jarzyny i owoce ze swojego gospodarstwa bezpośrednio konsumentom. Jego pomidory – pomidory od Pana Jacka – spotykają się z coraz większą renomą i są pożądane przez konsumentów. Pan Jacek ze swoich pomidorów wytwarza znakomity, naturalny przecier pomidorowy. W tym celu Pan Jacek uruchomił działalność przetwórczą i sprzedażową w formie Rolniczego Handlu Detalicznego. Pan Wincenty zazdrościł sukcesu Panu Jackowi i w nocy włamał się do przydomowej spiżarni, gdzie Pan Jacek miał zgromadzony przecier gotowy do sprzedaży w ramach rolniczego handlu detalicznego.

Pan Jacek prowadzący rolniczy handel detaliczny, a także przedsiębiorca w rozumieniu Kodeksu cywilnego może domagać się na drodze sądowej odszkodowania na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego o odpowiedzialności deliktowej.

W przypadku gospodarstwa rolnego, niezbędna jest współpraca z kancelarią prawną, która zapewni pomoc prawną w zakresie zapewnienia ciągłej ochrony prawnej gospodarstwa jako marki lokalnej, w szczególności w zakresie:

Informowania o zmianach prawnych dotyczących ochrony prawnej gospodarstwa rolnego;
Sporządzania opinii prawnych w zakresie prawa własności intelektualnej;
Reprezentacji przed sądami i organami administracji w sprawie ochrony własności intelektualnej;
Prowadzenia czynności prawnych w imieniu rolnika, niezbędne dla zapewnienia ochrony gospodarstwa rolnego jako marki lokalnej.

Koszty i zakres usług są do ustalenia z współpracującą Kancelarią, z którą należy podpisać stosowną umowę zapewniającą ochroną prawną gospodarstwa jako marki lokalnej. Tu można korzystać z wzoru.

WZÓR UMOWY

O ŚWIADCZENIE POMOCY PRAWNEJ W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA OCHRONY PRAWNEJ GOSPODARSTWA JAKO MARKI LOKALNEJ

Niniejsza umowa o świadczenie pomocy prawnej (zwana dalej „Umową”), zostaje zawarta
w dniu [Wpisać datę] roku, w [Wpisać miejsce], pomiędzy:

[Wpisać – dane rolnika]

__________________________________

zwana dalej „Zleceniodawca”

Kancelaria Prawna [Wpisać – nazwę kancelarii], z siedzibą w [wpisać adres Kancelarii] , wpisana do Rejestru Przedsiębiorców – Krajowego Rejestru Sądowego w [Wpisać dane Sądu], pod numerem KRS [Wpisać numer], reprezentowaną przez [Wpisać osobę reprezentującą Kancelarię]

zwana dalej „Kancelarią”.

Rolnik i Kancelaria zwane są niekiedy łącznie „Stronami”, osobno zaś „Stroną”.

Strony postanawiają co następuje.

§ 1.

Zlecenie świadczenia pomocy prawnej

1. Na zasadach i warunkach określonych w niniejszej Umowie Zleceniodawca zleca Kancelarii stałe świadczenie pomocy prawnej dotyczącej ochrony prawnej gospodarstwa jako marki lokalnej na rzecz Zleceniodawcy, a Kancelaria zlecenie to przyjmuje.

2. Świadczenie pomocy prawnej na rzecz Zleceniodawcy, o której mowa w ust. 1 powyżej obejmuje w szczególności:

1) doradztwo prawne w sprawach ochrony własności intelektualnej (znaki towarowe, marka, roszczenia o naruszenia prawa do nazwy etc.

2) sporządzanie opinii prawnych w zakresie prawa własności intelektualnej;

3) reprezentacja przed sądami i organami administracji w sprawie ochrony własności intelektualnej;

4) Informowanie o zmianach prawnych dotyczących ochrony prawnej gospodarstwa rolnego

5) Inne czynności niezbędne dla zapewnienia ochrony marki lokalnej

§ 2.

Współpraca Stron

Zleceniodawca zobowiązuje się przekazywać na bieżąco Kancelarii wszelkie informacje oraz wszelką dokumentację będąca w posiadaniu Zleceniodawcy albo też umożliwiać dotarcie Kancelarii do takiej dokumentacji, jeżeli jest to niezbędne do prawidłowego świadczenia pomocy prawnej na rzecz Zleceniodawcy w ramach niniejszej Umowy.

§ 3.

Termin rozpoczęcia wykonywania Umowy

1. Wykonywanie Umowy rozpocznie się od dnia podpisania Umowy.

2. Umowa zostaje zawarta na okres pięciu lat.

§ 4.

Deklaracja dotycząca wynagrodzenia.

Koszty usług do uzgodnienia [Tu wpisać obowiązującą stawkę godzinową lub ryczałtową kwotę]

§ 5.

Oświadczenie Kancelarii

Kancelaria zobowiązuje się do świadczenia pomocy prawnej zgodnie z Ustawą, Zasadami Etyki oraz z uwzględnieniem interesów Zleceniodawcy skierowanych na zapewnienie sobie profesjonalnej obsługi prawnej i przez osoby posiadające wymagane w tym zakresie kwalifikacje zawodowe.

§ 6.

Autorskie prawa majątkowe

Wszelkie wytwory działalności Kancelarii, w tym projekty umów, opinie, pozwy, pisma jakiekolwiek wzory jakichkolwiek dokumentów związanych ze świadczeniem pomocy prawnej stanowią własność Kancelarii. Ich wykorzystanie przez Zleceniodawcę może nastąpić wyłącznie za uprzednią pisemną zgodą Kancelarii.

§ 7.

Postanowienia różne

1. Strony ustalają następujące adresy do doręczeń dla celów związanych z Umową:

Zleceniodawca: j.w.

Kancelaria: j.w.

Każda ze Stron zobowiązuje się do niezwłocznego zawiadamiania drugą Stronę
o wszelkich zmianach adresów do doręczeń pod rygorem uznania doręczenia na ostatni wskazany adres do doręczeń za skuteczne.

2. Zmiana niniejszej Umowy wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

3. Umowa została zawarta w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.

Na dowód powyższego, Umowa została podpisana przez Strony w dniu podanym na wstępie.

__________________ ________________

Za Zleceniodawcę Za Kancelarię

Ochrona znaku towarowego

Ta forma ochrony odnosi się do ochrony znaku towarowego, bowiem wartość marki: jej filozofia, know-how, personel, produkty oraz wartości niematerialne zawierają się w jednym symbolu – znaku towarowym, to znak towarowy stanowi kwintesencję marki i reprezentuje związane z nią energię, zaangażowanie i know-how;

Ważne

Aby skorzystać z praw przysługujących ochronie znaku towarowego, Pan Jacek prowadzący gospodarstwo rolne musi wybrać (samodzielnie lub poprosić o zaprojektowanie grafika) znak towarowy oraz go zarejestrować. Od tej pory będzie korzystał z poniżej opisanej ochrony znaku towarowego.

Na czym polega ochrona znaku towarowego

Nowe znaki towarowe pojawiają się na rynku prawie codziennie, stając się cennym składnikiem majątku przedsiębiorstwa i podstawowym elementem promocji produkowanych towarów lub świadczonych usług. Dlatego tak ważne jest zapewnienie znakom towarowym odpowiedniej ochrony prawnej, co pozwala zapobiegać naruszeniom ze strony osób trzecich, jak również umożliwia czerpanie korzyści materialnych z wykorzystania tych znaków. Znaki towarowe dla towarów i usług są klasyfikowane zgodnie z obowiązującą klasyfikacją nicejską (Klasa 31 – Produkty rolnicze, ogrodnicze i leśne oraz ziarna nie ujęte w innych klasach; żywe zwierzęta; świeże owoce i warzywa; nasiona, naturalne rośliny i kwiaty; pasza dla zwierząt, słód).

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa (istotna funkcja odróżniająca, nie musi być to znak oryginalny ważne aby był on na tyle charakterystyczny aby przyciągał uwagę klientów i identyfikował dany produkt na rynku) w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna (w tym forma towaru lub opakowania), a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy (art. 120 ust. 1 i 2 prawo własności przemysłowej).

Pełny katalog przyczyn bezwzględnej odmowy udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy wskazuje ustawa Prawo własności przemysłowej w art. 129(1), natomiast katalog względnych przeszkód udzielania prawa ochronnego zawarty jest w art. 132(1) p.w.p.

Zarejestrowany znak towarowy jest chroniony prawem. Ma on charakter monopolu, a więc przysługuje jedynie jego właścicielowi. W odróżnieniu od innych sposobów ochrony interesów przedsiębiorcy prawem ochronnym na zarejestrowany znak towarowy rządzą proste i przejrzyste zasady. Ich przejrzystość powoduje, że prawo ochronne na znak towarowy jest skutecznym narzędziem obrony w przypadku naruszenia praw do takich oznaczeń i wszelkich sporów sądowych.

Prawo ochronne na znak towarowy z zasady przysługuje uprawnionemu (zgłaszającemu lub innej osobie, która nabyła od niego prawo do znaku towarowego).

Jakie są formy ochrony znaku

W zależności od rodzaju znaku i charakteru podmiotów uprawnionych możemy wyróżnić:

a) Indywidualny znak towarowyprzysługuje tylko jednemu uprawnionemu, zapewniając używanie znaku towarowego na wyłączność temu podmiotowi, na którego rzecz znak towarowy został zarejestrowany.

Przykład

Pan Jacek zarejestrował znak towarowy w postaci grafiki przedstawiającej pomidor wraz z napisem zawierającym nazwę firmy, tj. „Pomodoro” Jacek Nowak.

W tej sytuacji, od dnia zarejestrowania znaku towarowego tylko Pan Jacek może posługiwać się ww. znakiem towarowym.

b) Wspólne prawo ochronnejest udzielane na znak towarowy, przeznaczony do używania przez kilka osób, w tym przedsiębiorców, którzy zgłosili go wspólnie, jeżeli używanie takie nie jest sprzeczne z interesem publicznym i nie ma na celu wprowadzenia odbiorców w błąd, w szczególności, co do charakteru, przeznaczenia, jakości, właściwości lub pochodzenia towarów. Zasady używania znaku towarowego na podstawie wspólnego prawa ochronnego określa regulamin znaku przyjęty przez tych przedsiębiorców, który należy dołączyć do podania.

Przykład

Pan Jacek prowadzący działalność gospodarczą pod firmą „Pomodoro”, Pani Jasia prowadząca działalność gospodarczą pod firmą „Jarzynki.pl” oraz Pan Krzysiek prowadzący działalność gospodarczą pod firmą „Pomidor2” produkują i sprzedają pomidory, które cieszą się coraz większym uznaniem. W obliczu licznego podszywania się pod ich produkty, bezprawnego powielania wypracowanego przez nich sposobu produkcji tzw. know-how, postanowili wspólnie zadbać o ochronę naturalnych produktów z Kaszowa i zarejestrowali wspólnie znak towarowy „Pomidory z Kaszowa”.

W tej sytuacji autorski, wypracowany przez Pana Jacka, Panią Jasie i Pana Krzyśka sposób uprawy ekologicznych pomidorów podlega ochronie prawnej.

c) Wspólny znak towarowyjest przeznaczony do używania przez organizację posiadającą osobowość prawną, która została powołana do reprezentowania interesów przedsiębiorców oraz przedsiębiorców w niej zrzeszonych. Prawo ochronne na znak towarowy może zostać udzielone tylko na rzecz organizacji. Zasady używania w obrocie wspólnego znaku towarowego przez organizację oraz przez zrzeszone w niej podmioty określa regulamin znaku przyjęty przez tę organizację. W przypadku zgłoszenia takiego oznaczenia, do podania obowiązkowo należy dołączyć regulamin wspólnego znaku towarowego.

Przykład

Spółka „Pan Jacek i Wspólnicy” spółka jawna produkuje i sprzedaje pomidory, które cieszą się coraz większym uznaniem. W obliczu licznego podszywania się pod ich produkty, bezprawnego powielania wypracowanego przez nich sposobu produkcji tzw. know-how, postanowili wspólnie zadbać o ochronę naturalnych produktów z Kaszowa i zarejestrowali wspólny znak towarowy „Eko-pomidory z Kaszowa”.

W tej sytuacji, znak towarowy „Eko-pomidory z Kaszowa” przysługuje spółce.

Jakie przysługują prawa

W razie naruszenia zarejestrowanego znaku towarowego uprawnionemu przysługują środki ochrony przewidziane w art. 296 p.w.p., tj. roszczenia o:

a) roszczenie o zaniechanie – roszczenie to ma charakter obronny. Polega na zakazaniu dalszego używania cudzego znaku towarowego z pogwałceniem prawa.

b) roszczenie o naprawienie szkody– Można je oprzeć na zasadach ogólnych prawa cywilnego;

c) roszczenie o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści;

d) roszczenia prewencyjne za naruszenie znaku towarowego – właściciel prawa ochronnego na znak towarowy ma do dyspozycji szereg roszczeń o charakterze prewencyjnym. Może np. żądać zaprzestania działań grożących naruszeniem prawa. Również na jego wniosek sąd może orzekać o bezprawnie wytworzonych lub oznaczonych wytworach oraz środkach i materiałach, które zostały użyte do ich wytworzenia lub oznaczenia. Sąd może więc zdecydować o wycofaniu z obrotu towarów łamiących prawo do znaku towarowego, jak również o ich zniszczeniu.

Istotnym jest fakt, że wyżej przedstawione roszczenia mogą się kumulować.

W jaki sposób zarejestrować znak towarowy

W Unii Europejskiej funkcjonuje czteropoziomowy system rejestracji znaków towarowych:

a) system krajowy; poziom krajowy- jeżeli celem jest zapewnienie sobie ochrony znaku w jednym państwie członkowskim – tam, gdzie w tej chwili znajduje się przedsiębiorstwo lub gdzie planowany jest handel – można dokonać zgłoszenia znaku towarowego bezpośrednio w odpowiednim krajowym urzędzie ds. własności intelektualnej.

W Polsce jest to Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej.

http://www.uprp.pl

b) system regionalny, jeżeli celem jest zapewnienie ochrony znaku w Belgii, Holandii lub Luksemburgu, można dokonać zgłoszenia w urzędzie ds. własności intelektualnej Beneluksu, tym samym uzyskując ochronę znaku w tych trzech państwach członkowskich, jest to droga regionalna.

Podmiot rejestrujący: Benelux Office of Intellectual Property- BOIP.

https://www.boip.int

c) system unijny, celem jest zapewnienie ochrony znaku w większej liczbie państw członkowskich UE, zgłoszenie tzw. unijnego znaku towarowego w EUIPO, po rejestracji znak towarowy może być przedłużany bez końca co 10 lat.

Podmiot rejestrujący EUIPO- Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej w Allicante;

https://euipo.europa.eu/ohimportal/pl

d) system międzynarodowy, czwarta droga ochrony w UE to droga międzynarodowa. Wykorzystując zgłoszenie krajowe, regionalne lub znaku towarowego UE, aby rozszerzyć ochronę znaku na cały świat – w każdym kraju, który podpisał protokół madrycki można dokonać rejestracji poprzez podmiot: The World Intellectual Property Organization (WIPO).

http://www.wipo.int/portal/en

Wybór poziomu zależy pod potrzeb podmiotu, należy przy tym pamiętać, iż systemy krajowy, regionalny oraz unijny funkcjonują równolegle i uzupełniają się. Znaki towarowe na poziomie krajowym i regionalnym są potrzebne podmiotom, które nie potrzebują bądź nie chcą ochrony swego znaku na poziomie unijnym, natomiast znaki towarowe UE zapewniają ochronę we wszystkich państwach członkowskich UE.

Ważne

Dla potrzeb ochrony marki lokalnej, gdy planowana jest sprzedaż produktów na rynku rodzimym w większości przypadków wystarczy zapewnienie ochrony na szczeblu krajowym.

Od 15 kwietnia 2016 r. obowiązuje nowy system rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych tzw. system sprzeciwowy który znacznie ułatwia i przyspiesza rozpatrywanie podań o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy. Przed dokonaniem zgłoszenia winno się sprawdzić w trzech bazach (baza znaków krajowych, baza znaków Unii Europejskiej, baza znaków międzynarodowych – na Polskę/UE) czy nie istnieją znaki towarowe identyczne lub podobne do tego planowanego do zgłoszenia (gdyż mogą znajdować się takie stanowiące przeszkodę do udzielenia prawa ochronnego, co więcej mimo rejestracji znak może zostać w przyszłości unieważniony ze względu na identyczność lub podobieństwo do wcześniejszego znaku innego uprawnionego).

Procedura w Urzędzie Patentowym RP

Postępowanie o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy przed Urzędem Patentowym RP: złożenie podania, następnie zgłoszenie jest badane pod względem formalnoprawnym. Jednocześnie zgłoszenie zostaje ujawnione w zewnętrznej bazie znaków towarowych prowadzonej przez Urząd, nie później niż w terminie 2 miesięcy od daty ich zgłoszenia.

Kolejnym etapem postępowania zgłoszeniowego, jest badanie, czy nie istnieją bezwzględne przesłanki odmowy udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy. W przypadku, gdy nie stwierdzono bezwzględnych przeszkód uniemożliwiających rejestrację znaku, informacja o dokonanym zgłoszeniu znaku towarowego zostanie opublikowana w Biuletynie Urzędu Patentowego RP.

W terminie 3 miesięcy od daty ogłoszenia w Biuletynie Urzędu Patentowego RP informacji o zgłoszeniu (termin nieprzywracany), osoby trzecie będą mogły wnieść sprzeciw wobec zgłoszenia znaku towarowego. Sprzeciw może być wniesiony przez uprawnionego z wcześniejszego znaku towarowego lub wcześniejszego prawa majątkowego lub osobistego. W razie wniesienia sprzeciwu, Urząd Patentowy niezwłocznie zawiadamia o tym zgłaszającego oraz informuje strony o możliwości ugodowego rozstrzygnięcia sporu. Termin na ugodowe rozstrzygnięcie sporu wynosi 2 miesiące i jest liczony od dnia doręczenia ww. informacji stronie, która otrzymała ją najpóźniej. Termin ten może być przedłużony na zgodny wniosek stron do 6 miesięcy. W przypadku, gdy strony nie dojdą do porozumienia, Urząd Patentowy przystąpi do rozstrzygnięcia sprzeciwu i wyda decyzję o oddaleniu sprzeciwu lub uznaniu go za zasadny w całości lub części. Przy jej wydawaniu Urząd związany jest podstawą prawną oraz faktyczną wskazaną przez wnoszącego sprzeciw. Od decyzji Urzędu, wydanej w wyniku rozpatrzenia sprzeciwu, stronom przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Końcowym etapem postępowania w sprawie udzielania prawa ochronnego na znak towarowy, jest wydanie przez Urząd Patentowy decyzji o udzieleniu bądź odmowie udzielenia prawa ochronnego: w przypadku, gdy nie zostanie złożony żaden sprzeciw, albo złożony sprzeciw wpłynie po terminie bądź też zostanie oddalony, zgłoszony znak towarowy zostanie zarejestrowany. W przypadku uznania sprzeciwu za zasadny, Urząd odmówi udzielenie prawa ochronnego.

Prawo ochronne na znak towarowy udzielane jest na okres 10 lat i może być przedłużane.

Ochrona nazwy

Dla produktów lokalnych, ważną możliwością ochrony prawnej to ochrony nazw zarejestrowanych jako chronione nazwy oznaczenia geograficznego lub chronione nazwy pochodzenia oraz zarejestrowane nazwy jako gwarantowane tradycyjne specjalności.

Jednym z podstawowych sposobów realizacji unijnej polityki jakości (ang. Quality Policy) jest wyróżnianie znakami potwierdzającymi wysoką jakość wyrobów rolno-spożywczych pochodzących z konkretnych regionów, jak też charakteryzujących się tradycyjną metodą produkcji. Za sprawą systemu ochrony i promocji produktów regionalnych i tradycyjnych chroni się także dziedzictwo kulturowe wsi, co w dużym stopniu przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności terenów wiejskich i rozwoju agroturystyki i turystyki wiejskiej.

Więcej:

http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/

Ochrona na szczeblu Unii Europejskiej

Realizowana w Unii Europejskiej polityka jakości daje także pewność konsumentom, że kupują oni żywność bardzo wysokiej jakości, która jednocześnie charakteryzuje się wyjątkową, tradycyjną metodą produkcji. Ze względu na dużą różnorodność produktów wprowadzanych na rynek konsumenci oczekują ponadto jasnych i wyczerpujących informacji na temat jakości i pochodzenia produktu rolnego lub artykułu spożywczego.

Identyfikację i wybór poszczególnych wyrobów ułatwiają oznaczenia geograficzne, nazwy pochodzenia oraz gwarantowane tradycyjne specjalności.


Nazwa Pochodzenia	Oznaczenie geograficzne	Gwarantowana tradycyjna jakość

Unijna podstawa prawna to:

rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych,
rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) nr 664/2014 z dnia 18 grudnia 2013 r. uzupełniającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w odniesieniu do ustanowienia symboli unijnych dotyczących chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności oraz w odniesieniu do niektórych zasad dotyczących pochodzenia paszy i surowców, niektórych przepisów proceduralnych i niektórych dodatkowych przepisów przejściowych (Dz. Urz. UE L 179 z 19.6.2014, str. 17),
rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) nr 668/2014 z dnia 13 czerwca 2014 r. ustanawiającym zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 179 z 19.6.2014, str. 36).

Ta forma ochrony jest korzystna zarówno dla konsumenta, producenta, jak i całego regionu. Stanowi ona swoistą promocję danego regionu, wskazuje konsumentowi w sposób jasny i wyczerpujący informację na temat jakości i pochodzenia produktu, tym samym przynosi ona korzyść dla producenta, który staje się bardziej wiarygodny, bowiem spełnił wymagania, by jego produkty mogły być wyróżnione znakami potwierdzającymi wysoką jakość wyrobów rolno-spożywczych pochodzących z konkretnych regionów, jak też charakteryzujących się tradycyjną metodą produkcji.

Ochrona na szczeblu kraju

W Polsce jednostką odpowiedzialną za prowadzenie systemu rejestracji produktów o określonym pochodzeniu geograficznym i specyficznej, tradycyjnej jakości, w rozumieniu przepisów unijnych jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Podstawa:

Ustawa z dnia 17 grudnia 2004r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz. U. z dnia 17 stycznia 2005 r.).

Procedury rejestracji nazw jako chronionych oznaczeń geograficznych lub chronionych nazw pochodzenia oraz zasady rejestracji nazw jako gwarantowane tradycyjne specjalności są do siebie zbliżone i przebiegają dwuetapowo. Etap pierwszy prowadzony jest w kraju członkowskim, drugi natomiast na poziomie Komisji Europejskiej.

Producent, który zarejestrował swój towar jako produkt o określonym pochodzeniu geograficznym i specyficznej, tradycyjnej jakości jest bardziej wiarygodny. Może używać znaków wskazujących iż jego produkt to dziedzictwo tradycji i kultury danego regionu. Takie oznakowanie stanowi swoistą promocję dla producenta.

Jak złożyć wniosek o ochronę prawną nazwy

Wnioski o rejestrację nazw w ramach systemów jakości, mogą składać wyłącznie grupy pracujące z produktami, których nazwa ma być zarejestrowana. W przypadku “chronionych nazw pochodzenia” lub “chronionych oznaczeń geograficznych” oznaczających transgraniczny obszar geograficzny lub w przypadku “gwarantowanych tradycyjnych specjalności” kilka grup z różnych państw członkowskich lub państw trzecich może złożyć wspólny wniosek o rejestrację. Pojedyncza osoby fizycznej lub prawna może być traktowana jako grupa, o ile zostanie wykazane, że zostały spełnione są łącznie następujące dwa warunki:

dana osoba jest jedynym producentem, który chce złożyć wniosek o rejestrację;
w odniesieniu do chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych zdefiniowany obszar geograficzny ma cechy znacznie różniące się od cech obszarów sąsiadujących lub cechy danego produktu różnią się od cech produktów produkowanych na sąsiednich obszarach.

Wniosek o rejestrację, niezależnie od tego czy dotyczy nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego czy wpisu na Listę Produktów Tradycyjnych, może dotyczyć wyłącznie jednego produktu.

Procedura rejestracji nazw jako chronionych oznaczeń geograficznych lub chronionych nazw pochodzenia.

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych jako ChOG lub ChNP można zarejestrować produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi wymienione w załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz produkty rolne i środki spożywcze wymienione w załączniku I do tego rozporządzenia.

Chroniona Nazwa Pochodzenia to nazwa, którą określa się produkt:

pochodzący z określonego miejsca, regionu lub, w wyjątkowych przypadkach, kraju,
którego jakość lub cechy charakterystyczne są w istotnej lub wyłącznej mierze zasługą szczególnego środowiska geograficznego, na które składają się czynniki naturalne i ludzkie;
którego wszystkie etapy produkcjiodbywają się na określonym obszarze geograficznym.

Chronione Oznaczenie Geograficzne oznacza nazwę regionu, określonego miejsca lub w wyjątkowych przypadkach kraju, która służy do oznaczenia produktu rolnego lub środka spożywczego:

pochodzącego z określonego miejsca, regionu lub kraju
którego określona jakość, renoma lub inna cecha charakterystyczna w głównej mierze wynika z tego pochodzenia geograficznego
którego przynajmniej jeden etap produkcji odbywa się na tym określonym obszarze geograficznym

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest odpowiedzialne za przyjmowanie, ocenę i przekazywanie wniosków o rejestrację nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności do Komisji Europejskiej.

Wniosek o rejestrację złożony do ministra właściwego do spraw rynków rolnych (Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi) sprawdza się pod względem spełnienia wymogów formalnych w terminie 14 dni od dnia wpłynięcia tego wniosku. Wniosek zostaje zaopiniowany przez Radę (wewnątrz Ministerstwa) a następnie Minister wydaje decyzję o stwierdzeniu spełniania wymagań określonych w rozporządzeniu nr 1151/2012, poczym przekazuje niezwłocznie Komisji Europejskiej:

a) wniosek o rejestrację, jeżeli wniosek dotyczy rejestracji gwarantowanej tradycyjnej specjalności,
b) jednolity dokument oraz wpisuje nazwę na listę (od tego momentu przysługuje tymczasowa ochrona na terytorium Polski) lub wydaje decyzję o odmowie przekazania wniosku o rejestrację gwarantowanej tradycyjnej specjalności lub jednolitego dokumentu Komisji Europejskiej.

Grupa producentów, która ubiega się o Chronioną Nazwę Pochodzenia albo Chronione Oznaczenie Geograficzne musi sporządzić opis produktu zwany specyfikacją. Aby produkt rolny lub środek spożywczy kwalifikował się do korzystania z Chronionej Nazwy Pochodzenia lub Chronionego Oznaczenia Geograficznego, sposób jego wytworzenia musi być zgodny z tą specyfikacją.

Konsekwencje tymczasowej ochrony krajowej (przed przekazaniem wniosku do Komisji Europejskiej a po wpisie na wyżej określoną listę przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi):

Podmiot wytwarzający zgodnie z wymaganiami zawartymi w specyfikacji produkt rolny lub środek spożywczy, którego nazwa pochodzenia lub oznaczenie geograficzne została wpisana na listę, ma prawo do używania w obrocie nazwy wpisanej na tę listę.

A nazwy wpisane na listę, nie mogą być używane w obrocie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli produkty rolne lub środki spożywcze, których one dotyczą, nie spełniają warunków będących podstawą wpisu nazwy na tę listę:

nawet wtedy, gdy takie użycie nie ma na celu wskazywania pochodzenia geograficznego produktów rolnych i środków spożywczych oraz wtedy, gdy rzeczywiste miejsce wytworzenia produktów rolnych i środków spożywczych jest wskazane;
nawet przy użyciu wyrażeń “w stylu”, “rodzaju”, “przy użyciu metody”, “tak jak produkowane w”, “imitacja” lub “podobne”;
w oryginalnym brzmieniu albo w tłumaczeniu;
z innym mylącym lub fałszywym odniesieniem do miejsca pochodzenia, właściwości lub podstawowych cech produktu na opakowaniu wewnętrznym lub zewnętrznym, w materiale reklamowym lub dokumentach odnoszących się do danego produktu;
w zakresie innych praktyk mogących wprowadzić w błąd co do prawdziwego pochodzenia produktu.

Tymczasowa ochrona krajowa wygasa, jeżeli nazwa produktu zostanie wpisana do rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia oraz Chronionych Oznaczeń Geograficznych lub została podjęta decyzja o odmowie dokonania wpisu do rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia oraz Chronionych Oznaczeń Geograficznych.

Formularze

Zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz. U. z 2005 Nr 10, poz. 68) wnioski o rejestrację nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego lub nazwy specyficznego charakteru produktu rolnego lub środka spożywczego składa są do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Odnośnik otwierany w nowym oknie pobierz wzór wniosku o rejestrację nazwy pochodzenia lub oznaczenia geograficznego (.docx 23,76 kB)

Odnośnik otwierany w nowym oknie pobierz wzór specyfikacji produktu będącego gwarantowaną tradycyjną specjalnością (.doc 39,42 kB)

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 lutego 2005 r. w sprawie stawek opłat za dokonanie niektórych czynności związanych z rejestracją nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. U. z 2005 Nr 36, poz. 323) opłata za dokonanie oceny wniosku o rejestrację nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego lub nazwy specyficznego charakteru produktu rolnego lub środka spożywczego wynosi 300 zł. Zgodnie z ww. rozporządzeniem opłata związana z oceną zastrzeżenia do wniosku o rejestrację wynosi również 300 zł.

Od dnia 1 stycznia 2006 r. obowiązuje nowy numer konta. Wpłat należy dokonywać na konto dochodów budżetowych Urzędu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi:
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Biuro Administracyjno–Budżetowe
22 1010 1010 0052 3622 3100 0000

Procedura wpisu na Listę Produktów Tradycyjnych

Aby produkt mógł zostać zarejestrowany jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność, musi posiadać „specyficzny charakter”, to znaczy cechę lub zespół cech, które wyraźnie odróżniają go od innych, podobnych do niego. Musi być wytwarzany przy użyciu tradycyjnych surowców lub charakteryzować się tradycyjnym składem, lub sposobem produkcji.

Nazwa kwalifikuje się do zarejestrowania jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność, jeżeli opisuje ona określony produkt lub środek spożywczy, który:

otrzymano z zastosowaniem sposobu produkcji, przetwarzania lub składu odpowiadającego tradycyjnej praktyce (co najmniej od 25 lat) w odniesieniu do tego produktu lub środka spożywczego
został wytworzony z surowców lub składników, które są tradycyjnie stosowane.

Aby nazwa mogła zostać zarejestrowana, jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność musi ona:

być tradycyjnie stosowana w odniesieniu do określonego produktu; lub
oznaczać tradycyjny lub specyficzny charakter danego produktu

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 343 z 14.12.2012, str. 1) jako Gwarantowane Tradycyjne Specjalności można zarejestrować produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi wymienione w załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz produkty rolne i środki spożywcze wymienione w załączniku I do tego rozporządzenia.

Producenci tradycyjnych wyrobów, za które uważa się produkty wytwarzane, od co najmniej 25 lat, mogą starać się o umieszczenie ich na Liście Produktów Tradycyjnych. Podstawą rejestracji jest tradycja wytwarzania i szczególna oraz niepowtarzalna jakość związana z historycznie ugruntowanymi przepisami, metodami produkcji i sposobami przetwarzania, które gwarantują wysoką jakość otrzymanego produktu.

Z wnioskiem o wpis mogą wystąpić osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.

Wniosek o wpis na Listę Produktów Tradycyjnych jest składany do właściwego miejscowo marszałka województwa, na terenie którego producent jest zameldowany lub jest zarejestrowany zakład w formie papierowej i elektronicznej. Marszałek jest zobowiązany do sprawdzenia wniosku pod kątem formalnym i merytorycznym. Gdy wniosek spełnia określone wymagania – zarówno formalne jak i jest merytoryczne – Marszałek Województwa przekazuje jego kopię w wersji papierowej i elektronicznej do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Minister po otrzymaniu dokumentów dokonuje ich ponownej weryfikacji oraz wpisu produktu tradycyjnego na Listę Produktów Tradycyjnych.

Konsekwencje naruszania postanowień wynikających z prawa unijnego oraz polskiego w zakresie używania nazwy zarejestrowanej jako chroniona nazwa pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub gwarantowana tradycyjna specjalność są kary pieniężne, nakładane przez właściwego ze względu na miejsce przeprowadzonej kontroli wojewódzkiego inspektora albo wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej.

Formularze

Zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz. U. z 2005 Nr 10, poz. 68) wnioski o wpis produktu na Listę Prodktów Tradycyjnych składane są do Marszałków Województw.

Obowiązujący wzór wniosku został określony rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 marca 2005 r. w sprawie wzoru wniosku o wpis na listę produktów tradycyjnych (Dz. U. z 2005 Nr 58, poz. 509).

Odnośnik otwierany w nowym oknie pobierz rozporządzenie (.pdf 147,92 kB)

Odnośnik otwierany w nowym oknie pobierz wzór wniosku (.doc 86,93 kB)